LALE DEVRİ ISLAHATLARI (1718-1730)
1718 Pasarofça Antlaşmasından 1730 Patrona Halil İsyanı'na kadar geçen zamana Lâle Devri denir. Bu dönemin padişahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır.Şairi Nedim, minyatürcüsü Levni, eseri ise Sadabat Köşküdür.
1. Bu dönemde, Haliç ve Boğaziçi kıyılarında birçok eğlence yeri ve köşk yapıldı. Bunların en önemlisi, Sâdâbât köşkü ve bahçesiydi.
2. İlk kez Avrupa devletlerinin önemli merkezlerine geçici elçiler gönderildi. Yirmi sekiz Çelebi Mehmet de Paris'e elçi atandı. Elçilere, Avrupa'nın incelenmesi ve Türkiye'de uygulanması mümkün yeniliklerin yazılması bildirildi.
3. Avrupa'dan alınan ilk teknik araç, matbaa oldu. Yirmi sekiz Çelebi Mehmet, Paris'e giderken oğlu Sait Efendi'yi götürmüştü. Sait Efendi, orada matbaayı tanıdı. Türkiye'ye dönünce, Macar asıllı İbrahim
Müteferrika ile birlikte matbaanın açılması çalışmalarına başladılar. Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşaya, matbaanın yararları üzerine bir rapor sundular. Böylece ilk Türk matbaası açılmış oldu (1727). Matbaada ilk olarak, Vanlı Mehmet'in Sihah-î Cevheri adındaki sözlüğü (Vankulu Sözlüğü) basıldı.
4. Lâle Devrinde İstanbul'un imarına çalışıldı. Fransız mimarîsi (Barok ve Rokoko tarzı) örnek ılınarak birçok yapı inşa edildi. Bu dönemde yapılan eserlerin en özgün olanı III. Ahmet Çeşmesi'dir.
5. İbrahim Paşa, çiniciliğin kaybolmakta olduğunu görerek bu sanatı geliştirmeye çalıştı. İznik ve Kütahya'dan ustalar getirilerek İstanbul'da çini imalâthanesi açıldı.
6. Yeniçerilerden itfaiye bölüğü (Tulumbacılar) kuruldu.
7. Tercüme heyeti oluşturularak Doğu klâsiklerinden ve Aristo'dan
tercümeler yapıldı.
8. Dış ticaretin geliştirilmesine ve bu yolla ülkeye para girmesine çalışıldı.
9. Yalova'da bir kâğıt fabrikası kuruldu.
10. İlk kez çiçek aşısı uygulandı,lale çiçekleri getirildi.
11. İstanbulda yeni kütüphaneler açıldı.
12. Askeri alanda esaslı bir ıslahat görülmedi.Sınırda bazı kaleler ve istihkamlar yaptırıldı.Ayrıca İstanbul surları onarıldı.
NOTLAR:
Avrupanın etkisiyle yapılan ilk ıslahat hareketidir.
Askeri alanda ıslahat yapılmamıştır.
Bu dönemde Avrupa ile savaş yaşanmamış, barış içinde yaşamak fikri ortaya çıkmıştır.Sadece İran ile savaşılmıştır.
İlk kez bu dönemde Avrupanın üstünlüğü kabul edilerek
Avrupadaki yeniliklerden faydalanılma yoluna gidilmiştir.

I.MAHMUT DÖNEMİ ISLAHATLARI
Bu dönemde askerî alanda ıslahata başlandı.
İlk olarak yabancı askerî uzmanlardan yararlanıldı.
Bu sırada Osmanlı hizmetine giren ve aslen Fransız olan Humbaracı Ahmet Paşa (Kont Dö Boneval) Osmanlı ordusunun ıslahına çalıştı.
1) Humbaracı Ahmet Paşa ,Humbaracı Ocağı'nı kurdu.
2) Humbaracı Ahmet Paşa ,ordunun ıslahı için raporlar
hazırladı.Not:Humbaracı Ahmet Paşanın hazırladığı rapor ve plânlar, 1736 yılında Osmanlı-Avusturya savaşında uygulandı ve başarı kazanıldı. 3) Subay yetiştirmek amacıyla Hendesehane (Kara Mühendishanesini kurdu (1734). (Avrupa tarzında ilk teknik okul).
4) Emrindeki kıtaları Avrupa ordularının düzenine göre
örgütledi.Bölük,tabur ve alay örgütlerini kurdu.

NOT: Osmanlı Devletinde Avrupa tarzında ilk askeri ıslahatlar bu dönemde yapıldı.

III. MUSTAFA DÖNEMİ ISLAHATLARI
(Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve Baron Dö Tot)
Islahatlar Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve Macar asıllı Baron Dö Totun öncülüğünde yapıldı.
1) III.Mustafa lüzumsuz masrafları keserek maliyede ıslahatlar yaptı. 2) İlk defa bu dönemde iç borçlanma sistemi (ESHAM ) uygulandı.
3) Fransızcadan matematik ve astronomiye ait kitaplar tercüme edildi.
4) Avrupa'daki gelişmeleri öğrenmek amacıyla Fransa'ya ve Almanya'ya elçiler gönderildi.
5) III. Mustafa, Baron do Tot'u, Topçu Ocağının ıslahı ile görevlendirdi. Baron do Tot, tophaneyi ıslah edip ağır toplar yerine hafif toplar döktürdü.
6) Artan top ihtiyacının karşılanması için Hasköy'de modern bir top dökümhanesi kuruldu.
7) Sürat Topçuları adında yeni bir ocak kuruldu.
8) Çeşme faciasından sonra donanma da ele alındı, gemi inşaatı
hızlandırıldı.
9) Deniz Mühendishanesi (Mühendishane-i Bahrî-i Hümâyun) açıldı. (1773).

I. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ ISLAHATLARI
Önemli Siyasi Olayları:
Bu dönemde, önceki dönemlerden farklı olarak yabancı askerî uzmanlar getirildi. Bu askerî uzmanların Müslüman olma koşulu ve kıyafetleri konusundaki kısıtlamalar, bu dönemde kaldırıldı .
I. Abdülhamit'in bu dönemde yaptığı ıslahatlar, daha çok askerî alanda yoğunluk kazandı.
I. Abdülhamit'e, Sadrazam Halil Hamit Paşa ve Kaptanıderya Cezayirli Gazi Hasan Paşa yardımcı oldular.
Cezayirli Gazi Hasan Paşa, modern gemi yapımı ve çağdaş denizci yetiştirme amacına yönelik çalışmalar yapmak için Haliç, Karadeniz ve Ege kıyılarında yeni tersaneler inşa ettirdi.
Denizcilik meslek durumuna getirildi.Levent teşkilatına son verilerek Anadoludan denizci asker yazımına son verilmiştir. Ege ve Akdeniz köylerinden toplanan gençler, tersane kışlasında, Sinop ve Midilli'de eğitilerek denizci yetiştirildiler.
Sadrazam Halil Hamit Paşa, kara ordusunun ıslahına önem verdi. Rumeli'de sınır kalelerini onartıp yenilerini yaptırdı.
Baron do Tot'un kurduğu sür'at topçuları birliği canlandırıldı.
İstihkam Okulu açıldı.
Lağımcı ve Humbaracı ocaklarının gelişmesi sağlandı.
Kara ve Deniz kuvvetlerin ıslah etmek için Avrupa%u2019dan çok sayıda mühendis ve uzman getirildi.
Tımar sahiplerini denetlemek için, illere denetçiler gönderildi.
Yeniçerilerin sayımı yapıldı. Eğitim ve disiplin kabul etmeyen yeniçeriler, ocaktan atıldı. Ulufe alım-satımı yasaklandı.
Halil Hamit Paşa tarafından ekonomiyi güçlendirmeye yönelik önlemler alındı.Fakat başarılı olunmadı.
Paranın değerini yükseltmek ve fiyatları dondurmak için emirler çıkarıldı. Yerli mal tüketimi özendirildi.
III.SELİM DÖNEMİ ISLAHATLARI (NİZAM-I CEDİT DEVRİ)
III. Selim, 1791 Ziştovi Antlaşması'nın imzalanmasından sonra, Avrupa hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla, dönemin bilim adamlarından Ratıp Efendiyi, elçi olarak Viyana'ya gönderdi. Ratıp Efendi, Avusturya'da görüp incelediklerini bir rapor hâlinde, III. Selim'e sundu. Bu raporda, güçlü bir devlet olabilmenin iyi bir yönetim ve yetkili bir kadroya sahip olmak dış ülkelerle iyi ilişkiler kurmak, halkın refahının sağlanması ve dolu bir hazine ile mümkün olabileceği belirtiliyordu.
III. Selim, ilk olarak Yeniçeri Ocağı'nı ele aldı. Yeniçerilere, haftanın belirli günlerinde eğitim zorunluluğu getirildi. Yeniçerilerin sayısında azaltma yapılıp ücretleri yükseltildi.
Topçu, humbaracı ve lâğımcı ocakları, ordunun teknik sınıfları durumuna getirildi.
Mühendishane-i Berri Hümayun ve Mühendishane-i Bahri Hümayun geliştirildi. Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu. Bu orduyu eğitmek için Fransa, Prusya ve İngiltere'den danışmanlar getirildi. Yeni ordunun giderlerini karşılamak için İrâd-ı Cedit hazinesi kuruldu.Bu birliğin eğitimi için Selimiye ve Levent Kışlaları kuruldu.
Denizciliğe önem verildi. Tersaneler yeni baştan ele alınarak, onarıldı ve çalışır duruma getirildiler.
Resmi devlet matbaası kuruldu.
İdarî alanda düzenlemeler yapıldı. Avrupa devletleriyle ilişkilerde, ittifaklar ve denge sisteminin önemi anlaşıldı.
Londra, Paris, Viyana ve Berlin'de sürekli elçilikler kuruldu.
Halkın yerli malı kullanması için Avrupalıların, ülke içinde ticaret yapmaları yasaklandı.
Osmanlı ticaret filosunun çoğaltılması için önlemler alındı.
İlmiye sınıfının ıslahı için çalışıldı.Yeni kitaplar tercüme edildi. Fransızca devletin ilk resmi yabancı dili haline getirildi.